Trái với cái tên, quả quýt hôi khi bóc ra sẽ cho mùi thơm thanh nhẹ, sảng khoái, lan tỏa khắp không gian, hơn thế, mùi thơm dễ chịu của vỏ quýt còn lưu lại trên tay người bóc cả buổi, bởi thế các cụ thường nói vui, đó là thứ quà không thể ăn vụng được.

Quýt hôi ở Hòa Bình chủ yếu là mọc tự nhiên ở các vùng núi cao, vỏ quýt có  màu vàng, hơi khô sần chứ không bóng lộn như các loại quýt khác, trái quýt khi sờ vào hơi “bộp bộp” chứ không cho cảm giác căng mọng, thế nhưng khi bóc ra, múi quýt rất mọng nước, có mùi thơm đặc trưng, khi ăn cho vị chua ngọt đậm đà, nó đúng là thứ quả của vùng đất có hai mùa nóng - lạnh rõ rệt chứ không “lợt lạt” như một số loại quả khác.

Những trái Quýt hôi còn ở trên cây (Ảnh: baodantoc.vn)

Quýt hôi đúng là thứ quả quý, ngoài dùng ăn tươi, vỏ quýt hôi còn được người ta thu lại, xâu lạt phơi khô để chế biến thành vị thuốc quý, món ăn ngon. Vỏ quýt hôi theo Đông y gọi là trần bì, là một trong những nguyên liệu chính để làm thuốc trị ho. Vỏ quýt hôi cũng là gia vị không thể thiếu cho những món ngón như cá bống kho hay món dồi lợn … Song, nổi tiếng nhất phải kể đến chính là, vỏ quýt hôi là gia vị chính đôn món chả rươi lên thành món ăn tiến Vua – một món ăn “danh bất hư truyền” của đất Bắc ngàn năm văn vật. 

Những trái quýt hôi thơm ngon  

 Ở Hòa Bình, mùa quýt hôi chín rộ nhất là vào quãng từ tháng 11 đến tháng 12,  song do thời gian mùa vụ của quả rất ngắn, cộng với năng suất thấp, hiệu quả kinh tế không cao, chủ yếu là quả mọc tự nhiên nên nếu du khách đến không đúng dịp, rất khó có thể mua được quýt hôi.

Hi vọng, trong thời gian tới, chính quyền địa phương sẽ dành nhiều sự quan tâm, đầu tư phát triển loại quả này để du khách mỗi khi đến Hòa Bình lại có thể thưởng thức loại quả thơm ngon riêng có này.

   Lam Châu